درنتیجه عوامل گوناگون ترکمن ها از ناحیه اسپیجاب به سوی غرب مهارجت کردند، مهمترین علت این مهاجرت ها، فشار امپراطوران چین از سوی غرب بوده است. علاوه بر مسئله فوق ظهوراسلام نیز عامل مهمی در تشدید این مهاجرت بوده است.
جنگجویان اسلام بعد از پیروزی بر مناطق ترک نشین، عده ای از این اقوام را به عنوان غازیان اسلام با خود همراه ساخته، به سرزمین های دیگر هجوم آوردند که این روند در مهاجرت ها موثر بوده است. ترکمن ها درمسیر مهاجرت خود از حاشیه شهر های بزرگ و آبادی های چون سمرقند و بخارا گذشتند و ر بخارا به دو گروه تقسم شدند یکی از این دو گروه نواحی دریاچه آرال را در پیش گرفت و بعد از مدت های مدید در طول تاریخ خود را به سوی اورگنج و از آنجا به سواحل شرقی دریای خزر رسانده و در شهرها و آبادی هایی چون دهستان و منقشلاق اسکان گرفتند.
در زمان سطان مسعود غزنوی، جنگ بزرگ در ناحیه دندانقان رخ داد که منجر به تغییر حکومت در ایران از غزنویان به سلجوقیان گردید.
به این ترتیب سیر مهاجرت ترکمن ها از اوائل قرون اسلامی تا قرن پنجم هجری ادامه داشت. آنان تا این تاریخ یعنی 500 هجری خود را به سواحل دریای خزر رساندند. ترکمن ها به تدریج نواحی بین جیحون و رود اترک را در قرون هفتم و هشتم هجری، بعد از هجوم مغولان و فشاری که از سوی آنان وارد شده بود کم کم به اشغال خویش در آوردند. مهاجرت ترکمن ها به سمت رود اترک و گرگان در قرن نهم هجری آغاز گردیده است.
البته غیر از عامل مهاجرت پس از حمله اعراب به شمال و شرق ایران، عنصر ترک نژاد به طرق مختلف از قبیل غنائم جنگی و اسرای جنگی و اسرای جنگی بدست سرداران فاتح اسلامی به ممالک مسلمانان آورده شدند و بدین طریق نیز در کشور های اسلامی پراکنده شدند.
قبیله ای از ترکمانان به نام قراختائیان بر اثر خشونت بیش از حد سلطان محمود غزنوی تا سیحون و جیحون رسیدند ولی نتوانستند از آن بگذرند و در داخل خاک ایران رخنه نمایند. اما دسته ای دیگر از ترکمن های غز، بناتم سلاجقه در اواخر قرن چهارم شروع به مهاجرت به داخل خاک ایران کردند و در جند و بخارا سکونت گزیدند. این دسته که همان ترکمنان سلجوقی می باشند به سرعت در ماوراءالنهر و خراسان و سمت شرق خزر تا کناره های جنوبی رود گرگان پراکنده شدند و در همان زمان مسلمان شده و مذهب رسمی خراسانیان را که مذهب سنت و جماعت فرقه حنفی بوده است، پذیرفتند.
خلفای عباسی بسیاری از ترکان (حدود 20000 نفر) را به عنوان نیروی نظامی درمقابل ایرانیان و اعراب مخالف به استخدام خود در آوردند. سامانیان نیز عده ای از غلامان ترک را وارد سپاه خود نمودند، همین مسئله بعدها یکی از دلایل نفوذ ترکان در دستگاه های حکومتی ایران شد. ترکمنان سلجوقی نیز دسته ای از غزان بودند که قدرت زیادی به دست آوردند. ترکمن ها در زمان سلجوقیان جزو طبقه نجبا و اشراف به حساب می آمدند و صاحب زمین و احشام فروان نیز بودند.
در سال 90 هجری اعراب به منطقه دهستان رسیدند، در این منطقه با مقاومت شخصی به نام سول (چول) روبرو شدند. اعراب به مدت 6 ماه این منطقه را محاصره کردند، ترکان دهستان، دلیرانه مقاومت می کردند ولی به علن نبودن آب شیرین و در نتیجه استفاده از آب شور و گندیده، بیماری های گوناگونی رواج یافت. سول مجبور شد که تقاضای صلح نماید، اعراب تنها به او و به 300 تن از قوم و خویشان وی امان دادند. بعد از فتح قلعه 14000 اسیر ترک کشته شدند، بعد از آن تمامی اهالی دهستان تحت تابعیت خلیفه در آمدند، اما سول به مقاومت خود با اعراب ادامه داد و در ناحیه «آل بوحیرا» در کنار دریای خزر شورش کرد. این بار، سول و تمامی یارانش کشته شدند، اعراب تا سال 98 هجری از دریای خزر تا آمو دریا را فتح کردند.
در دوران خلافت بنی عباسی، عده بی شماری از عناصر ترک در دستگاه حکومتی دست اندر کار بودند و به آسانی به هم نژادان خود خیانت می کردند، عده ای از ترکمن ها مانند سایر مردم شهرنشین به آسانی سر تسلیم نزد عرب ها فرود نیاوردند و مدت های زیادی با اعراب مبارزه کردند و سر انجام همه پذیرای اسلام شدند. بنی امیه که در بین سال های 133- 41 هجری، حکمرانی داشتند، آرزویی جز گسترش سلطه خود بر تمامی ماوراءالنهر نداشتند. آنها در تلاش بودند که قدرت و سیطره شان را بر ترک ها تحمیل نموده، از آنان مالیات و خراج فروان بگیرند، برعکس امویان، در دوران بنی عباسی کلیه نواحی ماوراءالنهر و سرزمین های ترکان از دست نمایندگان خلیفه به دست اشراف محلی ترک می افتد و این امر تا دوران طاهریان (206 هجری) و سامانیان (279 هجری) ادامه می یابد.
منبع
سیری در تاریخ ترکمن - مایسا ایری
جنگجویان اسلام بعد از پیروزی بر مناطق ترک نشین، عده ای از این اقوام را به عنوان غازیان اسلام با خود همراه ساخته، به سرزمین های دیگر هجوم آوردند که این روند در مهاجرت ها موثر بوده است. ترکمن ها درمسیر مهاجرت خود از حاشیه شهر های بزرگ و آبادی های چون سمرقند و بخارا گذشتند و ر بخارا به دو گروه تقسم شدند یکی از این دو گروه نواحی دریاچه آرال را در پیش گرفت و بعد از مدت های مدید در طول تاریخ خود را به سوی اورگنج و از آنجا به سواحل شرقی دریای خزر رسانده و در شهرها و آبادی هایی چون دهستان و منقشلاق اسکان گرفتند.
در زمان سطان مسعود غزنوی، جنگ بزرگ در ناحیه دندانقان رخ داد که منجر به تغییر حکومت در ایران از غزنویان به سلجوقیان گردید.
به این ترتیب سیر مهاجرت ترکمن ها از اوائل قرون اسلامی تا قرن پنجم هجری ادامه داشت. آنان تا این تاریخ یعنی 500 هجری خود را به سواحل دریای خزر رساندند. ترکمن ها به تدریج نواحی بین جیحون و رود اترک را در قرون هفتم و هشتم هجری، بعد از هجوم مغولان و فشاری که از سوی آنان وارد شده بود کم کم به اشغال خویش در آوردند. مهاجرت ترکمن ها به سمت رود اترک و گرگان در قرن نهم هجری آغاز گردیده است.
البته غیر از عامل مهاجرت پس از حمله اعراب به شمال و شرق ایران، عنصر ترک نژاد به طرق مختلف از قبیل غنائم جنگی و اسرای جنگی و اسرای جنگی بدست سرداران فاتح اسلامی به ممالک مسلمانان آورده شدند و بدین طریق نیز در کشور های اسلامی پراکنده شدند.
قبیله ای از ترکمانان به نام قراختائیان بر اثر خشونت بیش از حد سلطان محمود غزنوی تا سیحون و جیحون رسیدند ولی نتوانستند از آن بگذرند و در داخل خاک ایران رخنه نمایند. اما دسته ای دیگر از ترکمن های غز، بناتم سلاجقه در اواخر قرن چهارم شروع به مهاجرت به داخل خاک ایران کردند و در جند و بخارا سکونت گزیدند. این دسته که همان ترکمنان سلجوقی می باشند به سرعت در ماوراءالنهر و خراسان و سمت شرق خزر تا کناره های جنوبی رود گرگان پراکنده شدند و در همان زمان مسلمان شده و مذهب رسمی خراسانیان را که مذهب سنت و جماعت فرقه حنفی بوده است، پذیرفتند.
خلفای عباسی بسیاری از ترکان (حدود 20000 نفر) را به عنوان نیروی نظامی درمقابل ایرانیان و اعراب مخالف به استخدام خود در آوردند. سامانیان نیز عده ای از غلامان ترک را وارد سپاه خود نمودند، همین مسئله بعدها یکی از دلایل نفوذ ترکان در دستگاه های حکومتی ایران شد. ترکمنان سلجوقی نیز دسته ای از غزان بودند که قدرت زیادی به دست آوردند. ترکمن ها در زمان سلجوقیان جزو طبقه نجبا و اشراف به حساب می آمدند و صاحب زمین و احشام فروان نیز بودند.
در سال 90 هجری اعراب به منطقه دهستان رسیدند، در این منطقه با مقاومت شخصی به نام سول (چول) روبرو شدند. اعراب به مدت 6 ماه این منطقه را محاصره کردند، ترکان دهستان، دلیرانه مقاومت می کردند ولی به علن نبودن آب شیرین و در نتیجه استفاده از آب شور و گندیده، بیماری های گوناگونی رواج یافت. سول مجبور شد که تقاضای صلح نماید، اعراب تنها به او و به 300 تن از قوم و خویشان وی امان دادند. بعد از فتح قلعه 14000 اسیر ترک کشته شدند، بعد از آن تمامی اهالی دهستان تحت تابعیت خلیفه در آمدند، اما سول به مقاومت خود با اعراب ادامه داد و در ناحیه «آل بوحیرا» در کنار دریای خزر شورش کرد. این بار، سول و تمامی یارانش کشته شدند، اعراب تا سال 98 هجری از دریای خزر تا آمو دریا را فتح کردند.
در دوران خلافت بنی عباسی، عده بی شماری از عناصر ترک در دستگاه حکومتی دست اندر کار بودند و به آسانی به هم نژادان خود خیانت می کردند، عده ای از ترکمن ها مانند سایر مردم شهرنشین به آسانی سر تسلیم نزد عرب ها فرود نیاوردند و مدت های زیادی با اعراب مبارزه کردند و سر انجام همه پذیرای اسلام شدند. بنی امیه که در بین سال های 133- 41 هجری، حکمرانی داشتند، آرزویی جز گسترش سلطه خود بر تمامی ماوراءالنهر نداشتند. آنها در تلاش بودند که قدرت و سیطره شان را بر ترک ها تحمیل نموده، از آنان مالیات و خراج فروان بگیرند، برعکس امویان، در دوران بنی عباسی کلیه نواحی ماوراءالنهر و سرزمین های ترکان از دست نمایندگان خلیفه به دست اشراف محلی ترک می افتد و این امر تا دوران طاهریان (206 هجری) و سامانیان (279 هجری) ادامه می یابد.
منبع
سیری در تاریخ ترکمن - مایسا ایری
نحوه نامگذاری روستاهای ترکمن